Thanh Minh trong tiết tháng Hai

Thế là chỉ còn một ngày nữa là hết tháng Giêng Âm lịch – cái Tết chốt lại một năm nhuận hai tháng Chín, vì thế mà năm nay mãi hạ tuần tháng Hai Dương lịch mới đến Tết.

Lâu lắm không để ý các ngày tiết, tự dưng giở cuốn Bảng đối chiếu Âm Dương lịch ra và phát hiện, chính ngày mùng Một Tết là tiết – “Vũ Thủy” – (Ẩm ướt,) thảo nào mà nồm ngay như thế. Nhớ hồi bé bà ngoại bảo những năm Tết muộn như thế này là ít nồm, mùa hè đến sớm, nóng sớm. Bà ngoại chăm xem lịch, cuốn lịch bờ-lốc treo trên tường thời bao cấp in xấu, bé xíu, nhưng đầy đủ… bà còn xem cuốn lịch túi nữa, mỗi năm mua cho bà một cuốn, thỉnh thoảng mượn của bà, giở ra xem các ga tàu hỏa từ Bắc vào Nam in ở đằng sau…

Tháng Ba ngày ba, Tết Hàn Thực bà làm bánh trôi bánh chay. Mùng Năm tháng Năm, bà làm rượu nếp “giết sâu bọ.” Rằm Tháng Bảy, bà bày mâm bỏng ngô cúng chúng sinh… cứ thế một vòng, mấy mà lại đến Tết. Bà hay đọc Kiều, ngâm nga: “Thanh Minh trong tiết tháng Ba…” là tháng Ba Âm lịch là tiết “Thanh Minh” (trong sáng) – nhưng năm nay chỉ già nửa tháng nữa thôi, nhằm ngày Mười Bảy tháng Hai Âm lịch đã là Thanh Minh rồi, thế là sớm hơn mọi năm đến cả tháng. “Lễ là Tảo Mộ hội là Đạp Thanh” – đấy ngày xưa người Việt Nam ta đã vậy, cứ ra Tết là chơi xả hơi, cả lễ cả hội, đều là chơi cả, đâu có làm gì đâu. Tảo mộ - đi chăm sóc mồ mả, hương khói một chút, tưởng nhớ ông bà, cha mẹ đã khuất.

Nhớ ông thày giáo dạy văn đầu hói, hồng hào, phương phi trông giống như nhà văn Tô Hoài, nhưng cao hơn nhà văn đến hơn một cái đầu – giảng văn thật hay và khúc chiết: “Thanh là màu cỏ xanh mướt của mùa xuân, khi mưa xuân xuống, cây cối đâm chồi nảy lộc tốt tươi… Thúy Vân Thúy Kiều đi hội dẫm lên cỏ ướt sương, thế là Đạp Thanh…” Năm kia về kỷ niệm 30 năm thành lập trường, thày đã mất. Lại nhớ hồi đó lũ “nhất quỷ nhì ma” đặt tên cho thày là “Tô Tất Ngố” (nói lái tên nhà văn Ngô Tất Tố) và thày thì tên là thày Tô… Năm nay “Thanh Minh trong tiết tháng Hai,” viết những dòng này, nhớ thày và nhớ cả những hình bóng người thân không bao giờ gặp lại được nữa.

Vừa ra Tết, đã um xùm cả lên chuyện “thơm má thơm miếc” vỡ ra chuyện ông cụ giáo sư gì đó ủng hộ chuyện sửa chuyện Kiều. Chuyện Kiều vốn dĩ được nhà thơ đại tài viết lại từ tích Kim Vân Kiều của Trung Quốc, nhưng theo thể loại lục bát đã là “dân tộc hóa” và “bình dân hóa” rồi, nhưng ngôn từ mà nhà thơ dùng thì thực thiên tài. Nếu có định sửa chuyện Kiều, thì chỉ có là “tầm thường hóa” nó đi mà thôi.

Và ngày mùng Hai tháng Hai Âm lịch nhằm thứ Bảy tuần này (21/3) tiết là “Xuân Phân” (Giữa mùa xuân)… và 20 tháng Tư Dương lịch nhằm ngày 2 tháng Ba Âm, là “Cốc Vũ” (Mưa rào) từ ngày dùng cái điện thoại android cái anh Accuweather anh ấy báo thường xuyên thấy chuẩn – và đúng thứ Bảy này anh Accuweather anh ấy báo mưa thật, để xem xem có thay đổi gì không. Đứng nói chuyện với bác bảo vệ trường mầm non gần nhà, bác ấy bảo đúng thật, mấy hôm nay nắng thế thôi, mà tôi thấy kiến đang sơ tán chú ạ - chúng nó đang tha trứng kéo nhau đi kìn kìn… Nhớ chị Thanh Thư Vê Tê Vê lên sóng còn đem Accuweather ra – thật buồn cười. Còn buồn cười hơn nữa, tuần trước cô bé dự báo thời tiết bảo là giời nồm lắm, đi xe máy ngoài đường không nên dùng phanh trước kẻo ngã. Nồm ẩm ướt mưa phùn thế thì nhắc bà con đi chậm, đúng là chỉ phanh bánh trước không thì dễ ngã, nhưng không phanh phanh trước thì có mà đâm lung tung cả. Từ hồi dự báo thời tiết của Vê Tê Vê trình bày kiểu mới hấp dẫn có hấp dẫn mà ngớ ngẩn cũng có… Vừa tuần trước cô bạn Facebook cho xem tấm ảnh chụp một đống quần áo phơi không khô treo trên cửa sổ với dòng ca thán “bộ mặt thật của cái gọi là mùa xuân…” thấy thật là… dễ thương.

Sau “Cốc Vũ” đã là đến “Lập Hạ”, mùng 6 tháng Năm tức 18 tháng Ba âm, lại bắt đầu một mùa hè rực lửa. Tầm đó, năm ngoái, mình cũng thấy chính mình sục sôi vì cái giàn khoan kéo vào ngoài khơi nước ta. Năm nay đá Gạc Ma đã được xây bê tông thành đảo nhân tạo, các cháu thanh niên hăng máu nhưng mù mờ vừa đi chống lễ kỷ niệm về lại bị điều tra (có thể cũng chỉ là giả vờ thôi)… âu cũng là một bài học, chống đã khó mà ủng hộ cũng chẳng dễ gì.

Năm ngoái nồm ẩm ướt, mưa phùn đến bốn mấy ngày, là do Tết sớm. Năm nay may ra hai ba tuần rồi ông Giời tha cho bà con. Nhắn luôn anh em bạn bè chơi Phây búc đừng dây dưa với bạn nào đang ở Miền Bắc trong những ngày cô bé Vê Tê Vê bảo đừng phanh phanh trước, thể nào cũng cãi cọ dẫn đến ăn-phờ-ren hoặc bờ-lốc nhau như chơi.

Ngày cuối tháng vừa hết nồm nóng như mùa hè, đọc tin một cô giáo kém mình hơn chục tuổi, mất vì ung thư trong khi vẫn đang làm những dự án xã hội. Có những sự ra đi kéo theo cái nuối tiếc vô bờ bến của mọi người, mà hầu hết là không quen biết, chỉ biết đến quang mạng internet. Ai cũng sẽ nghĩ, “tại sao cứ người tốt thì phải ra đi quá sớm như vậy…” Điều này đúng, rất đúng. Khi cầm bản án trong tay, người có lương tri sẽ nghĩ phải sử dụng những tháng ngày còn lại một cách có ích nhất cho xã hội. Tuy nhiên, cũng có những người không thiết sống nữa và thậm chí đem lại điều tệ cho người khác, như cố đổ HIV trong người cho thật nhiều người họ gặp. Nhưng những người như thế ít thôi, còn hầu hết trong mỗi người, đều còn lòng trắc ẩn hướng đến cái thiện.

Mà ai trong số chúng ta chẳng đều có một kết thúc như vậy – vấn đề là vào lúc nào thôi. Tự dưng thấy mình, chưa thực sự sống như ngày mai mình sẽ chết…

Tham gia thảo luận trên Facebook tại đây