Doanh nhân đào vàng

Doanh nhân D. được mệnh danh “to mồm” nhất tỉnh B., một tỉnh miền núi phía Bắc. Ông ta sẵn sàng lên tận Ủy ban nhân dân tỉnh, đứng hò hét giữa sảnh trụ sở chỉ để gặp được Chủ tịch hoặc Phó chủ tịch tỉnh.

Tỉnh B. là một tỉnh nghèo, đất ít, dân thưa, nông lâm nghiệp và công nghiệp kém phát triển, chỉ có ngành duy nhất phát triển mạnh hơn các ngành khác, là công nghiệp khai khoáng – nhiều nhất là một số điểm mỏ vàng, sau đó là một số kim loại khác và cuối cùng là đá xây dựng. Doanh nhân D. cũng như đa số các doanh nhân khác làm ăn trên địa bàn tỉnh, “đi lên” từ khai khoáng. Sau này tỉnh có chính sách muốn được cấp mỏ khoáng sản phải thực hiện một công trình nào đó cho tỉnh, tất nhiên tỉnh vẫn có ngân sách… nhìn chung doanh nghiệp không đến nỗi thiệt. Thực tế thì muốn xin được cấp mỏ khoáng sản, hoàn toàn không phải dễ dàng với những người “bình thường” chúng ta, nhưng với một số người khác thì lại không khó. Đó là trường hợp của doanh nhân D.

Chuyện từ cách đây 7, 8 năm hoặc hơn một chút. Doanh nhân D. giàu lên bằng con đường “làm khoáng sản,” con đường làm giàu có thể có những khó khăn nhất định nhưng so với người khác làm sản xuất kinh doanh thuần túy, có thể nói đơn giản hơn rất nhiều. Tất nhiên khi người ta giàu lên quá nhanh mà không được chuẩn bị sẵn sàng một vốn văn hóa cần thiết, thì cuộc sống cũng có nhiều hệ lụy không tránh khỏi. Thị xã bé bằng cái bàn tay, người ta xì xào về việc cậu con trai lớn của ông ta, hư hỏng nghiện ngập. Bố mẹ không nói được con, vì cậu ta được chiều từ bé, cũng như đến lúc đôi mươi chỉ biết bố mẹ có nghĩa vụ chu cấp cho mình thừa thãi về tài chính mà không cần biết đến những trách nhiệm xã hội. Cuối cùng thì bi kịch cũng đến. Một cái Tết, cậu ta dắt cái xe máy đi chơi với bạn gái và không rõ có rượu bia gì không (người miền núi uống rượu cũng dữ lắm) cậu ta đâm xe vào cột điện mà chết. Đau khổ gì thì rồi cũng qua, vài năm sau vợ chồng doanh nhân D. “bổ sung” thêm được một thằng cu con kháu khỉnh, và doanh nhân lại vui như ngày nào, lại vẫn “to còi” như trước.

Dường như mọi thứ ở lại phía sau, thanh niên hư hỏng nghiện ngập đã “đi,” cũng là một giải thoát cho gia đình, bố mẹ; và thằng em bé xíu mới ra đời của cậu ta kia, như một cơ hội để doanh nhân D. làm lại từ đầu. Tiếc là cách sống, cách làm ăn của doanh nhân không có gì thay đổi. Từ sau khi xin được cấp một mỏ vàng, rồi công ty “lên sàn” việc làm ăn ra chừng có chiều “thăng thiên” như diều gặp gió. Không ai nghĩ con diều lại có ngày gặp cơn gió độc giựt đứt dây.

Mới đây đọc tin cảnh sát kinh tế bắt tạm giam doanh nhân D. vì tội bán khống chứng khoán. Câu chuyện vẫn còn dài, chưa thể kết luận được điều gì; nhưng chắc chắn việc làm ăn của doanh nghiệp sẽ có nhiều trắc trở. Nhưng, biết đâu đấy, có khi ông D. lại có thời gian suy nghĩ kỹ hơn về những gì ông ta gặp trong cuộc đời mà tỉnh ra được chăng? Cái gì cũng có hai mặt của nó, trong họa có phúc, và ngược lại.

Hầu hết các doanh nhân “khai khoáng” làm ăn trên địa bàn tỉnh B. là người tỉnh T. bên cạnh – trước năm 1997 hai tỉnh này là một tỉnh. Ở T. không thiếu, thậm chí có thể nói là rất nhiều đến mức người tỉnh T. nổi tiếng về việc làm ăn, nhất là “làm mỏ.” Họ nổi tiếng từ thời “khai khoáng thổ phỉ” đến thời chạy chọt xin cấp phép; rồi kể cả lúc phải xin cấp phép nhưng vẫn sẵn sàng… thổ phỉ. Dân gian thường nói “làm vàng thì “bạc” lắm.” Không có ai “trúng” vàng mà lại gia cảnh yên ấm được bao giờ. Thực ra cái gì cũng có lô-gích của nó: khi mà ta giàu lên thật nhanh chóng bằng những cách không chính tắc, thậm chí phải yếm trá, trong khi ta không đủ những hành trang cần thiết về kiến thức và vốn văn hóa để xây dựng gia đình, thì trước sau tệ nạn cũng sẽ tìm đến gia đình ta.

Nếu như ông D. tiếp tục “diều gặp gió” và không thay đổi, thì “tấm gương” đó, đứa con nhỏ lại soi vào, và chắc gì số phận nó đã khác người anh lớn của nó? Trong họa có phúc, dù có thể phải bóc “vài cuốn lịch” chăng nữa, đến khi quay lại cuộc sống bình thường thì ông D. đã có tuổi, bình tâm hơn, sẽ yêu quý cuộc sống bình lặng mà thanh thản… thì quý biết bao.

Tham gia thảo luận trên Facebook tại đây