 |
Hai nguyên thủ Nga, Trung
chúc
mừng sự kiện ký kết hợp đồng khí đốt.
Ảnh: Itar-Tass/Zuma Press
|
Cách đây gần 2 năm, tháng
5/2014 hai nước Nga và Trung Quốc đã làm choáng váng thế giới với một hợp đồng
khí đốt “khủng” trị giá 400 tỷ đôla Mỹ kéo dài đến 30 năm giữa hai “ông lớn” về
khí đốt của hai nước: Gazprom, tập đoàn khí đốt Nhà nước Nga và bên kia là Tập
đoàn dầu khí quốc gia Trung Quốc (CNPC.) Đầu tháng 3 năm nay, tập đoàn này lại
vay từ Ngân hàng Trung Hoa 2 tỷ Euro để thực hiện hợp đồng…
Tuy nhiên sau khi ký kết, hợp
đồng đã đối mặt với rất nhiều khó khăn. Đường ống nếu được xây dựng, sẽ phải vượt
qua những vùng địa chất thiếu ổn định, khí hậu khắc nghiệt và dễ bị phản đối do
tàn phá môi trường… các khó khăn khách quan chưa phải vấn đề chính. Để thực hiện
được hợp đồng này, Gazprom cần có một vốn đầu tư tổng mức là 55 tỷ đôla Mỹ,
nghĩa là nếu so với dự trữ ngoại tệ quốc gia Nga thì nó chiếm đến 10% hoặc hơn
nữa. Riêng trong năm 2015 chi phí cho thực hiện dự án này đã là 168 tỷ rub (2,3
tỷ đôla) và Công ty này đã từng phải tìm đến các khoản vay bằng Euro từ Châu
Âu. Lệnh trừng phạt của Phương Tây áp đặt lên Nga đã tác động không nhỏ lên khả năng tiếp cận các khoản vay vốn mới của
các doanh nghiệp nước này, và Gazprom cũng không phải ngoại lệ.
Xét về kết quả kinh doanh, năm
2015 là một năm được đánh giá là thành công của Gazprom trong bối cảnh một đồng
rub bị giảm giá sâu, nhưng lợi nhuận ròng của Công ty này đến tháng 10/2015 đã
tăng lên đến 382 tỷ rub (5,9 tỷ đôla) so với 223 tỷ rub của năm 2014 (xuất khẩu
tương ứng vào Châu Âu cho 2 năm này là 146,6 tăng lên 158,6 tỷ mét khối.) Cho đến
nay, đặc biệt vào thời điểm đầu năm 2016 với một giá dầu mỏ giảm thấp, Châu Âu
vẫn tiếp tục tăng cường nhập khẩu khí đốt từ Nga chẳng có bất cứ một “ngại ngần”
nào cả.
Châu Âu, thị trường khí đốt
truyền thống lớn nhất của Nga đã trải qua những thay đổi đáng kể, vì từ 2009 Điểm
tiếp nhận khí hóa lỏng bên bờ biển Adriatic đã đi vào hoạt động, có công suất
chứa và xử lý đến 8 tỷ mét khối khí hóa lỏng một năm; hay như ngay trong các
năm 2014, 2015 Hoa Kỳ luôn luôn sẵn sàng cung cấp khí hóa lỏng sang Châu Âu để
thị trường này giảm phụ thuộc vào khí đốt Nga… Đồng thời đã từ lâu Châu Âu chuyển
mạnh sang hướng sử dụng các công nghệ sử dụng năng lượng “xanh” theo hướng giảm
dần phụ thuộc các nguồn năng lượng hóa thạch cũng sẽ làm giảm nhu cầu năng lượng
từ Nga. Từ năm 2012, Tổng thống Putin đã phát biểu rằng Gazprom cần phải nhìn
sang phương Đông để tìm những khách hàng mới, những thị trường mới cho mình, chứ
không chỉ trông chờ vào Châu Âu.
Rõ ràng chuyển hướng thì vẫn
chuyển hướng, nhưng rẻ và thuận tiện, thì mua vẫn cứ mua. Hiện nay Gazprom mặt
dù tăng lượng khí đốt xuất khẩu, nhưng giá thì lại giảm, và dự báo năm 2016 này
giá có thể chỉ còn 199 đôla Mỹ cho một ngàn mét khối, thấp nhất kể từ năm 2006.
Châu Âu như một tay nhà giàu nhưng lại keo kiệt, một mặt vẫn tham gia duy trì lệnh
trừng phạt lên Nga, mặt khác lợi dụng giá thấp, người bán vẫn buộc phải bán mà
vẫn tăng cường mua để… dự trữ. Lợi ích luôn biện minh được cho hành động.
Bây giờ chúng ta sẽ quay lại với
câu chuyện khí đốt Nga – Trung. Cho đến nay Trung Quốc vẫn đang là nhà tiêu thụ
khí đốt lớn có hạng của thế giới, mà họ vẫn đang nhập khẩu từ nhiều nguồn khác
nhau, như Qatar hay Australia. Một đất nước tròm trèm 1 tỷ rưỡi dân với diện
tích có khí hậu lạnh khá rộng với những vùng nằm sâu trong lục địa khắc nghiệt;
cùng một nền sản xuất công nghệ chưa quá cao sẽ có nhu cầu năng lượng khổng lồ
không chỉ trong vài năm tới. Trong một thời gian khá dài nữa Trung Quốc sẽ còn
phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch, cho dù trong những năm qua nước này đã tăng
cường đầu tư các nguồn năng lượng khác như hạt nhân hay thủy điện, nhưng đều vấp
phải rào cản những cáo buộc về tàn phá môi trường.
Vùng tài nguyên dầu khí tự
nhiên như Tân Cương do đó không chỉ là “con ngươi mắt” của Trung Quốc về chính
trị, mà còn có ý nghĩa sống còn về kinh tế năng lượng. Ngoài ra Trung Quốc còn
tăng cường đầu tư cho các dự án năng lượng khác như tìm cách tiếp cận công nghệ
dầu đá phiến (mà nước này có trữ lượng lớn nhất thế giới) hay dự án khai thác
khí đốt ở Nam Cực, hóa lỏng rồi chở về dùng.
Một đường ống mua khí đốt
“tươi sống” thẳng từ nguồn, chẳng phải đầu tư gì nhiều, luôn luôn là lựa chọn tối
ưu của Trung Quốc. Không những thế, Trung Quốc không muốn Nga cung cấp cho mình
qua “ngả” Tân Cương vốn đã được đầu tư hệ thống mua khí đốt từ các nước Trung Á
chạy xuống duyên hải Đông Nam nước này, mà “bắt” Nga phải xây dựng đường ống “Sức
mạnh Siberia” để cung cấp cho vùng Đông Bắc Trung Quốc, nơi tập trung công nghiệp
của nước này và có nhu cầu năng lượng cực lớn. Yêu cầu đã làm cho dự án “Sức mạnh
Siberia” thực sự khổng lồ, không chỉ về vốn đầu tư, mà còn về chiều dài và cả…
đường kính đường ống.
Về phần mình, Nga đang gặp khó
khăn trong triển khai các dự án như “Dòng chảy phương Nam” (Bulgaria không cấp
phép xây dựng) và đặc biệt đường ống “Dòng chảy Thổ Nhĩ Kỳ” đang khí thế bời bời,
thì sự cố nước này bắn rơi chiếc cường kích SU-24 của Nga đã làm cho dự án trở
nên “chơi vơi” hơn bao giờ hết. Không những vậy, chỉ có mỗi một thị trường Châu
Âu mà hết khí hóa lỏng, lại còn biết bao các đường ống khác. Chúng ta cần nhớ rằng
Nga chỉ có 5 đường ống sang Châu Âu, trong khi hệ thống ống Biển Bắc có 16, từ
Bắc Phi có 4 và đang xây dựng đường ống thứ 5, từ Azerbaijan và Trung Đông có 7
đường ống…
Hợp đồng khí đốt “khủng” Nga –
Trung được ký cách đây 2 năm đã làm dấy nên những lo ngại, rằng nó sẽ làm tổn
thương đến nền công nghiệp khí hóa lỏng của các nước như Hoa Kỳ và Australia,
và đúng là chúng có bị ảnh hưởng thật; nhưng không phải vì hợp đồng này mà là
vì sự giảm tốc của nền kinh tế Trung Quốc trong năm 2015. Do sự giảm tốc này mà
Ủy ban quốc gia phát triển và cải cách Trung Quốc đã giảm kế hoạch nhu cầu khí
đốt năm 2020 từ 400-420 tỷ mét khối xuống 360 tỷ mét khối.
Khi ký hợp đồng, Gazprom hy vọng
nhận ngay được khoản trả trước là 25 tỷ đôla Mỹ nhưng điều này đã không thành
hiện thực, do phía Trung Quốc (CNPC) yêu cầu một lãi suất khá cao, và phía
Gazprom không sẵn sàng đáp ứng.
Khoản vay có thời hạn 5 năm của
Gazprom từ Ngân hàng Trung Hoa với con số ấn tượng – 2 tỷ Euro (2,3 tỷ đôla) vừa
được ký kết đầu tháng 3/2016 đã diễn ra trong hoàn cảnh đó, mà nó được giải
thích là để tiếp tục xây dựng “Sức mạnh Siberia.”
Tại sao với một nền kinh tế giảm
tốc như Trung Quốc, lại vẫn sẵn sàng tiếp tục một hợp đồng lớn và kéo dài đến vậy?
Sẽ dễ dàng giải thích cho một kế hoạch tái sắp xếp lại nền kinh tế để chuẩn bị
cho một chu kỳ tăng tốc mới, nhưng còn dễ hiểu hơn khi mà mua khí tự nhiên cho
một vùng công nghiệp chiến lược Đông Bắc của đất nước bằng đường ống, dễ dàng
hơn nhiều là mua khí hóa lỏng! Và đương nhiên, đường ống thì người nào bán, người
ấy phải đầu tư xây dựng.
Khoản ứng trước không bao giờ
tới với Gazprom; lại trong hoàn cảnh Iran, nước có trữ lượng khí đốt lớn thứ 2
thế giới sau Nga được dỡ bỏ cấm vận – tiền thì cần và cái gì cũng phải mua như
một người chết khát mới nhảy vào hồ; Gazprom sẽ không tránh khỏi bị cạnh tranh
nhiệt tình.
 |
Sơ đồ đường ống dự án Sức mạnh
Siberia. Ảnh: Siberiantimes.com
|
Đánh giá về khoản vay này, các
chuyên gia Nga không khỏi e ngại. “Trung Quốc chỉ ngồi mai phục ở đó và chờ cho
các công ty Nga khó khăn là “trói nghiến” vào các điều khoản của họ” – ông Mikhail
Krutikhin chuyên gia của Hãng tư vấn năng lượng Nga nói. Lạc quan hơn, bà
Natalia Orlova, kinh tế trưởng của Ngân hàng Alfa có trụ sở ở Moscow phát biểu:
“Khoản vay của Gazprom cho thấy các doanh nghiệp Nga vẫn có thể tiếp cận vốn bất
chấp lệnh trừng phạt, nhưng chúng ta không hy vọng các Ngân hàng Trung Quốc có
thể thay thế được thị trường vốn toàn cầu.” Chúng ta còn nhớ ngay đầu năm nay Tổng
thống Nga V.Putin đã chỉ rõ, giá dầu thế giới giảm dẫn đến những khó khăn cho
kinh tế Nga là do… Trung Quốc!
Trung Quốc như một tay chơi
lão luyện và gian xảo, sẵn sàng “chơi” với tất cả kể cả đối thủ của bạn mình;
còn với người tưởng là đồng minh, nhưng cũng sẵn sàng lừa vào tròng miễn là có
lợi.
Giá bán giảm thì tăng sản lượng
khai thác từ lòng đất để xuất khẩu… Gazprom như một tay cờ bạc đang vứt xuống
chiếu những đồng cuối cùng. Trước nguy cơ mất thị phần, không còn cách nào khác
họ vẫn phải xoay xở vay tiền của tay đối tác kia để cố gắng bán hàng cho chính
gã, dù biết đó là điều cực kỳ nguy hiểm...
Bài trên Tuần Việt Nam tại đây
Tham gia thảo luận trên
Facebook tại đây
No comments:
Post a Comment