Hai ví dụ
Chúng ta đã nói nhiều đến những
chuyện cha mẹ ngày nay ít quan tâm đến con cái, do cuộc sống “cơm, áo, gạo, tiền”
và phó mặc con cho ông bà hoặc người giúp việc. Từ đó, các con của chúng ta
không được quan tâm một cách đầy đủ - như kiểu “những đứa trẻ bị bỏ rơi.”
Trong bài viết này, tôi đề cập
một hiện tượng theo chiều hướng ngược lại. Xin bắt đầu bằng một ví dụ có thật –
một cháu được tôi hướng dẫn bơi kiểu tự do. Ngay trong những hôm đầu tiên cháu
được ông ngoại đưa đến, đã nhận thấy cháu có được một sự chăm sóc đặc biệt của
gia đình. Ông theo từng bước, nhắc nhở cháu bơi, lo lắng mỗi khi cháu chỉ hơi sặc
nước hoặc than phiền bị nước vào tai. Đến ông nội thì còn lo lắng hơn. Ông vội
vàng đi mua nước cho cháu uống khi cháu chỉ mới than phiền một chút thôi là
khát nước – bất chấp thày còn đang cho cháu tập, cố đưa bằng được chai nước mặc
dù có thể làm gián đoạn bài tập của cháu…
Tương tự như vậy với một cháu
trong gia đình – đi thi đấu giải cầu lông thiếu niên toàn quốc, lặn lội từ Nam
Trung Bộ ra Hà Nội, đi theo là cả bộ sậu từ ông bà đến bố mẹ. Tất nhiên còn có
cả yếu tố thăm họ hàng, nói hơi oan một tí, nhưng nhiệm vụ chính của gia đình
là chăm sóc cho “vận động viên.” Tiếc là vận động viên mới chỉ ở hạng “thiếu niên
cấp tỉnh” thôi, mà đã mắc bệnh ngôi sao, từ chuyện ăn uống cầu kỳ cảnh vẻ, đến
việc phải được ở khách sạn hạng này hạng kia… Không rõ nếu cháu thành vận động
viên chuyên nghiệp thật thì gia đình còn phải phục dịch đến đâu?
Con tôi cũng đi tập bơi cùng
cháu kể trong ví dụ đầu trên đây. Trước buổi bơi cháu phải tự chuẩn bị nước uống
ở nhà, cho vào trong bình và đến chiều thì mang theo. Có thể cháu quên dụng cụ
tập luyện, nhưng sau vài buổi thì không quên nữa, do đó đã là nhiệm vụ cháu phải
thực hiện. Còn các cháu đến tập, hầu hết mọi buổi không quên cái này thì quên
cái khác, vì các cháu không tự tay làm mà do người lớn trong nhà làm cho –
không phải việc của các cụ nên làm sao các cụ nhớ cho nổi?
Ngược lại với tình trạng “bỏ
rơi con cái” thì nay có tình trạng “quan tâm thái quá,” chăm bẵm các cháu từng
ly, từng tí một. Trong cuộc sống, chúng ta tiếp xúc nhiều những người đến đóng
cái đinh còn không biết, rửa cái bát còn không xong; là kết quả của “từng li từng
tí” ấy đấy. Thành quả của công cuộc nuôi dạy của chúng ta sẽ ra được những con
người như vậy. Chúng ta không cần giáo sư, tiến sỹ phải biết lắp điện, sửa điện
dân dụng nhưng chắc chắn bác ta cần phải biết nối cầu chì, thay bóng đèn; không
nhẽ đêm hôm nhấc điện thoại lên gọi thợ?
Một khía cạnh nữa của cái sự
“từng li từng tí” là chúng ta đang nuôi dưỡng những con voi hoặc hà mã tuổi thiếu
niên, nhi đồng. Đứng ở một cổng trường, một trung tâm dạy ngoại ngữ lúc tan trường
sẽ thấy trong 10 cháu có đến 7, 8 cháu thừa cân và trong số 7, 8 cháu đó cũng
phải được một nửa số cháu béo phì.
Nếu như ở các vùng sâu vùng xa
trẻ con cơm ăn không đủ bữa, thì ở thành phố các cháu chắc chắn là thừa dinh dưỡng.
Tham gia một buổi ngoại khóa kỹ năng sống, chỉ khoảng 1 giờ đồng hồ là ông bà,
cha mẹ chạy lại lo lắng: “Đói không con, có sữa hộp đây này…” trong khi con họ
người đã nung núc thịt, mỡ.
Tiêu chuẩn cân nặng của trẻ
thì dễ tính toán thôi, nếu người lớn đem chiều cao tính ra xăngtimét, trừ đi
100 là khối lượng cân đối nhất, thì của trẻ cần trừ đi 10 hoặc 15 nữa. Còn
chúng ta bây giờ thì ở thành phố, tìm được số cháu suy dinh dưỡng khó hơn rất
nhiều so với tìm các cháu thừa cân hoặc béo phì.
Thực sự với lượng vận động của
các cháu thành phố ngày nay, và với lượng thức ăn các cháu nạp vào hàng ngày,
kiểu gì các cháu cũng thừa dinh dưỡng. Nhưng cũng đáng tiếc là tỉ lệ dinh dưỡng
của các cháu cũng rất bất hợp lý. Hỏi chuyện nhiều gia đình thấy các cháu có những
vấn đề rất điển hình như táo bón, cho thấy việc không được chú trọng ăn nhiều
rau xanh hay nhiều chất xơ, trong khi nạp quá nhiều bột, đường và thức ăn
nhanh. Vừa hôm qua xem VTV “Chuyển động 24” thấy nói về tình trạng người trẻ mắc
tim mạch tăng nhanh và trẻ em không phải là ngoại lệ. Báo đã đăng tỉ lệ trẻ em
mắc bệnh tim mạch và tiểu đường do béo phì gia tăng… chính là do sự chăm sóc lệch
lạc của gia đình dành cho các cháu.
Hậu quả là gì?
Quay lại với cháu trong ví dụ
tập bơi trên đây. Ngay lần gặp đầu tiên ông cháu đã khen cháu học rất giỏi, đi
thi hết cuộc thi này đến cuộc thi khác. Một ngày khác, ông lại thú thật, cháu rất…
nhát. Điều này không cần ông nói tôi cũng có thể nhận ra được. Cháu không dám bắt
tay vào làm bất cứ bài tập mới nào mà không có một sự e ngại nhất định – cháu sợ
không làm được. Và tất nhiên, đã ai làm được ngay từ lần thử đầu tiên đâu,
(chúng ta mấy ai là thần đồng!) thì cháu luôn luôn tìm được lý do để bao biện
cho mình. Tất cả các bài tập, cháu đều tự gây ra cho mình một trở ngại, rồi lại
nỗ lực một cách cực kỳ đau khổ để vượt qua. Hầu hết các cháu khác, với bài tập
tương tự thì đều tập một cách bình thường, vui vẻ, chưa làm được thì làm mãi sẽ
được… Bất cứ một trở ngại nào dù đương nhiên nhất, như một ngụm nước vào mồm
hay vài giọt vào tai, đều có thể gây ra cho cháu một nỗi đau khổ nhất định.
Cảm giác mơ hồ, tôi hỏi lại mẹ
cháu thì mẹ cháu cũng lại thú thật là cháu rất được chiều. Sự chăm sóc thái
quá, từ việc coi cháu như thần đồng, giật hết giải này đến giải khác, thi hết
nước trong lại nước ngoài… làm cho cháu vừa giông một ngôi sao, lại bị kẹt vào
kỳ vọng, và kẹt luôn vào các thành công đang có.
Cháu sẽ không dễ dàng đối mặt
với một khó khăn còn lạ lẫm, và càng không dễ dàng đối mặt với thất bại. Và chắc
chắn cháu sẽ trở thành “gà công nghiệp” chỉ biết học mà chẳng biết cái gì ngoài
cuộc đời cả. Cuộc sống của cháu sẽ còn là sửa cái xe đạp để đi học và biết tự
chăm sóc bản thân mình.
Còn cháu thứ hai, “vận động
viên” cầu lông; câu chuyện qua nhanh khi cháu bị loại ngay vòng đầu, chưa rõ
gia đình và cả “vận động viên” đã nhận ra điều gì chưa. Con đường thể thao của
cháu có thể dừng bất cứ lúc nào, và cháu cần trở lại làm người bình thường trước
đã.
Quan trọng là các cháu được
chăm bẵm quá mức, trở thành trung tâm của vũ trụ và được nuôi dưỡng một “cái
tôi” quá lớn, không biết quan tâm đến người khác. Điều này thực sự nguy hiểm
cho các cháu trong cả cuộc đời sau này… Về “cái tôi” của trẻ, tôi sẽ xin đề cập
trong một bài viết khác.
Chỉ xin chia sẻ một suy nghĩ rằng,
“chăm bẵm” các cháu khi gia đình có điều kiện là tốt, nhưng điều chăm bẵm cần
hơn cả lại chính là việc làm cho các cháu trở thành người yêu lao động. Chưa cần
các cháu phải phục vụ được người khác, trước mắt phải phục vụ được bản thân
mình cái đã, đừng bắt người lớn, người già phải phục vụ mình…
Bài trên Giáo dục Việt Nam tại đây
Tham gia thảo luận trên
Facbook tại đây
No comments:
Post a Comment