Người thày đầu tiên và mãi mãi

Nhớ hồi còn nhỏ, theo mẹ sang một vùng quê ngoại thành Hà Nội ở - mẹ dạy học ở đó. Mỗi buổi tối, mẹ thường dạy tôi học, vì cũng chẳng có niềm vui nào khác.

Tối nào tôi cũng học chữ, cũng như một cách tiêu khiển. Vốn dĩ tôi không phải là đứa trẻ hiếu động, cũng không quá nghịch ngợm. Chính xác, tôi là một đứa trẻ khỏe mạnh, và rất nghịch, nhưng không nghịch nhiều bằng chân tay mà nghịch bằng cái đầu, với trí tưởng tượng rất mạnh. Chính vì thế mà song song với học chữ, tôi được mẹ dạy đọc sách.

Từ những cuốn sách đầu tiên như truyện tranh “Tôn Ngộ Không ba lần đánh Bạch Cốt Tinh” – bản tiếng Anh do NXB Mỹ thuật trung ương Bắc Kinh xuất bản. Hồi đó mẹ tôi phải đi mượn một cuốn giống y chang nhưng bằng tiếng Việt, rồi chép lại tiếng Việt ở dưới. Đầu tiên, tôi đọc chữ mẹ viết, sau đó, do đọc đi đọc lại quá nhiều lần, tôi đọc phần tiếng Anh và không hiểu gì cả. Nhưng đọc mãi hóa quen, tôi đã làm quen với tiếng Anh từ đó.

Khi mẹ chuyển về nội thành Hà Nội dạy học, tôi lại càng được tiếp xúc với nhiều sách vở: “Chiếc chìa khóa vàng hay chuyện li kỳ của Buratinô”, “Cô kiến trinh sát”, “Cuộc phiêu lưu của Bút chì và khéo tay”, về các danh nhân thế giới có bộ “Cuộc sống và sự nghiệp”, về các danh nhân Việt Nam có cuốn “Nghìn xưa văn hiến”…

Sách cho thiếu nhi của các tác giả trong nước nhiều cuốn hay lắm: “Nơi xa” (Văn Linh), “Quê nội” và “Tảng sáng”, “Cái thăng” (Võ Quảng), “Lũ trẻ ngã ba Bùng” (quên tên tác giả); “Đất rừng phương Nam” và “Cuộc truy tầm kho vũ khí” của Đoàn Giỏi…

Truyện lịch sử viết cho thiếu nhi tuyệt vời nhất là của chú Hà Ân: “Trên sông truyền hịch”, “Bên bờ Thiên Mạc”, “Lá cờ thêu sáu chữ vàng”, “Đôi bạn chiến đấu”…

Sách “có nguồn gốc Liên Xô và XHCN” thì khối truyện hay. “Cuộc phiêu lưu của Mít đặc và Biết tuốt”, “Marutxia đi học”, “Timua và đồng đội”, “Nối gót Timua”, “Những dấu vết còn lại”, “Lều số 13”, “Cuộc phiêu lưu của Cơrôsơ”, “Cuộc phiêu lưu của Xêmuyen Pinh”, “Cánh buồm đỏ thắm”, “Bột mì vĩnh cửu”…

Sách cho tuổi nhớn hơn một chút thì có “Trường học dũng cảm” (A. Gaiđa) “Pháo đài cổ”, “Đội cận vệ thanh niên” (Phađêép), “Đội viên du kích Liônhia Gôlicốp”, “Đường phố người con út”…

Đặc biệt những cuốn sách khoa học đầu tiên được đọc là “Dưới đáy đại dương không khí”; “Bạn hay thù” (của Benla Đigiua), “Thiên văn học giải trí”, “Khoáng vật học giải trí”, “Mực trắng giấy đen”, “Bí mật ba đại dương”, “Các lục địa trôi dạt về đâu” và không thể không kể đến “Vật lý vui” của Pêrenman. Chính những cuốn sách đó đã dẫn dắt tôi đến sự ham mê đọc sách khoa học sau này.

Năm lớp Bốn, tôi thi được vào lớp chuyên Văn của quận, và cứ thế học tiếp lên mãi. Năm lớp Sáu, có một chị là chị Mai ở Cung thiếu nhi thành phố về trường “triệu tập” cả lớp lên sinh hoạt ở Đội Văn học của Cung thiếu nhi. Tôi được làm quen với các nhà văn từ đó: nhà thơ Quang Huy, Định Hải, các nhà văn Phạm Hổ, Võ Quảng, chú Phong Thu…

Càng lớn, càng mê đọc. Tôi có thể đọc bất cứ cái gì lọt vào tay, kể cả giấy gói xôi, cầm cục xôi chén và đọc mảnh báo vừa dùng làm giấy gói…

Nhà nghèo, nhưng mẹ tôi không bao giờ từ chối mua sách cho tôi cả. Mỗi lần được điểm tốt, mẹ đều thưởng cho một cuốn sách.

Lúc này đã là thời của “Nam tước Phôn Gônrinh”, “Hoa hồng trắng”, “Viên đạn ngược chiều”, “Người không mang họ”… văn học hơn một tí, tôi đã bắt đầu ngốn “Bình minh mưa”, “Bông hồng vàng” (Pautốpxki), “Tội ác và trừng phạt” (Đốttôiépxki), “Bút ký người đi săn”, “Anh em nhà Karamadốp”, “Con gái viên đại úy”, “Chiến tranh và Hòa bình”, “Anna Karênina”, “Ba người lính ngự lâm”, “Ca-dăng”, “Nanh trắng”, “Tiếng gọi nơi hoang dã”, “Tuylip đen”, “Bá tước Môngtơ Krixtô”…

Tùy từng giai đoạn mà quan tâm cái gì, tôi lùng sục sách về vấn đề đó và hì học đọc. Lúc thì triết học và các tư tưởng rõ lớn – đó là năm thứ nhất đại học. Lúc thì “Kinh dịch” và các môn tử vi, tướng số… môn nào cũng đọc thật kỹ, gần như học thuộc lòng. Thậm chí như một cái máy tuốt lúa, khi công việc vướng phải những vấn đề về xây dựng, cơ khí… tôi dám ngốn cả hai giáo trình “Cơ lý thuyết” và “Sức bền vật liệu” dành cho sinh viên các trường như xây dựng, bách khoa…

Nhưng đề tài thích nhất là vũ trụ, về quan hệ giữa con người và vũ trụ… chúng ta từ đâu đến? đến đây làm gì? Và chúng ta sẽ đi về đâu?

Tất cả những thắc mắc mà người ta gọi đao to búa lớn là “vấn đề cơ bản của triết học” ấy, tôi tìm thấy câu giải đáp ở đây: Phật pháp.

Vậy thôi, người thày đầu tiên và mãi mãi của tôi là SÁCH.

Suýt quên… và bây giờ, đến lượt con trai tôi – cậu ta đang đọc những trang sách đầu tiên của cuộc đời.