Và con chó,
con mèo các nhà nuôi, cứ sểnh ra cái là mất. Nhà mình mất không biết bao nhiêu
con mèo từ hai chục năm nay, đôi lần thấy chủ nhà mấy nhà hàng xóm thì thào, là
tốp thợ xây đang xây nhà cho nhà họ, “câu” mất con mèo giết thịt ăn. “Câu” với
đúng nghĩa của nó, tức là giúi cái lưỡi câu vào trong một con cá chết bé bé,
con mèo ăn phải, là bị lôi xềnh xệch về, giết thịt.
Chúng ta hãy nghĩ kỹ một
chút, chẳng phải chính những người thợ xây đó, khi về quê, lại là những những
người rất có khả năng, ngày mai, ngày kia… tham gia đánh chết những người trộm chó
vừa bắt được con chó của làng? Vì thế mà mình viết “người dân “bình thường”” với
chữ “bình thường” trong ngoặc kép. Sẽ không có ai đi bắt chó của làng mình cả,
họ sang làng khác, huyện khác, tỉnh khác… và hoàn toàn có khả năng bị đánh chết,
trong khi họ ở nhà, họ cũng bình thường thôi, và cũng hoàn toàn có khả năng
tham gia đánh chết một người trộm chó nào đó đến làng mình.
Vậy ở đây có
yếu tố rất rõ nổi lên, đó là tính làng xã của hành động đánh chết người trộm
chó. Một tập thể những người sinh sống gần gũi với nhau, gắn kết bởi tình làng
nghĩa xóm, thông thường thì “tối lửa tắt đèn” là điều tốt, nhưng lúc tranh đồng
tranh ruộng, lúc chống chủ trương chính sách hay gây tội ác đánh chết người, đều
là những việc nghiêm trọng cả. Đã có nhiều ý kiến bàn về việc lâu nay, chúng ta
sống trong một xã hội mà pháp luật được thi hành không nghiêm minh, ngay cả chủ
trương chính sách của chính quyền các cấp không phải lúc nào cũng đúng đắn… gây
bức xúc trong dư luận dễ làm cho người dân phản kháng. Những điều đó đều đúng cả,
mình cũng cảm thấy không cần thiết phải nói lại nữa. Chỉ băn khoăn một điều, rằng
chuyện đánh hội đồng những tên trộm cắp “không may” bị bắt, không phải đến bây
giờ, ở thời kỳ xã hội chủ nghĩa của chúng ta mới có. Hãy hỏi ông hỏi bà chúng
ta, những người sống từ hồi chế độ cũ, hoặc trước Cách mạng… chuyện này đã có rồi.
Tâm lý căm ghét những kẻ ăn bám, lười lao động, sống trên mồ hôi, nước mắt của
người khác cũng rất chính đáng và đáng được tôn trọng.
Chỉ năm ngoái
năm kia thôi, người ta đã tranh cãi trước một bức ảnh chụp ở Hải Phòng – lan
truyền trên mạng rất nhanh. Một cô gái bị bắt sau khi ăn cắp xe đạp, người ta bắt
trói gô vào gốc cây, rất thảm thương. Rồi lại chuyện cô bé ăn cắp sách, một cuốn
sách trị giá chỉ 20 nghìn đồng thôi, nhưng nhân viên nhà sách thì bắt cô bé đó
cầm một cái biển “Mình là con ăn cắp” và ra đứng ở chỗ đông người. Bạn và mình,
chúng ta đã bao giờ thử đập một con muỗi đốt mình chưa? Con muỗi đậu vào cánh
tay… tay nọ đập tay kia đánh đét một cái, rõ là đau, đỏ cả tay lên. Con muỗi nếu
không may mắn thoát thân thì sẽ bẹp gí, nát bét. Mấy ai nhìn lại, rằng để đập
chết con muỗi đó, đâu cần dùng một lực lớn đến như thế. Đơn giản là không muốn
nó thoát, nhưng nó có cánh, lại bé tí, vốn khá nhanh nhẹn, nên ta phải nhanh
hơn nó. Nhiều khi, ta phải rình rình, chờ nó cắm sâu cái vòi nhọn hoắt của nó
vào da của ta, chờ nó bắt đầu hưởng thụ cái vị ngon ngọt của máu ta, đê mê đi rồi,
ta mới phang cho nó một phát – lúc đã đê mê rồi, nó không thể thoát. Chúng ta
cũng chẳng để ý, rằng để đánh nó, chúng ta đã khởi nên một cái tâm Ác, muốn hạ
sát nó đến cùng. “À, mày dám hút máu tao, tao đập cho mày chết!”. Trên thực tế,
thì dù có đập chết con muỗi này, thì lại có con khác đến sẵn sàng tấn công ta,
không bao giờ hết được.
Có nhiều yếu
tố để cho cái Ác lên ngôi, từ tính làng xã truyền thống đến mấy chục năm chiến
tranh, xã hội lại chỉ mới “tập” sống theo pháp luật chưa lâu (Bộ luật Hình sự
ra đời năm 1985, 10 năm sau ngày thống nhất đất nước), việc thực thi pháp luật
chưa bao giờ tốt, nhưng lại nhanh chóng mất đi những hiệu lực nhỏ nhoi có được.
Chưa bao giờ chúng ta thấy cái Ác hoành hành trong xã hội ngày hôm nay khủng
khiếp đến thế, bất cứ ai cũng có thể hành xử với người khác như kẻ thù, ngay từ
những chuyện nhỏ nhất? Tại sao chỉ cách đây 30 năm thôi, học sinh đi học đánh
nhau, dùng gạch đá là chuyện lớn, nhưng bây giờ dùng dao đâm nhau, đã là chuyện
bình thường?
Cần xem lại tất
cả những chuẩn mực, cũng như điều chỉnh lại thái độ xã hội đối với các chuẩn mực
đó. Thời “ra ngõ gặp anh hùng” có thể tốt trong chiến tranh, nhưng hoàn toàn
không phù hợp với sự phát triển của một xã hội văn minh. Dẫn đến tình trạng
ngày hôm nay, truyền thông phải chịu phần nhiều trách nhiệm, nhưng để sửa chữa,
thì chính truyền thông lại cần phải đóng vai trò quan trọng và làm tròn trách
nhiệm.
Rõ ràng là
cái Ác nó đã có sẵn, ngự trị bên trong chúng ta, và chỉ chờ gặp dịp, là nó vùng
dậy. Với những trường hợp như của những người “bình thường”, lương thiện, có số
đông, bắt được tên ăn cắp, trong đó có cả những người trộm chó, thì cái Ác được
sự hỗ trợ của yếu tố số đông, càng nhân lên gấp bội. Đó là cái Ác nhân danh sự
lương thiện. Sau khi tham gia hành hạ cái tên ăn trộm, ăn cắp “xấu số” bị bắt
kia, thì tâm lý đám đông chắc hẳn sẽ khác nhiều với việc đi đánh người trong những
trường hợp thông thường khác: “Chưa đánh được người mặt đỏ như vang, đánh được
người rồi, mặt vàng như nghệ” – các cụ đã nói thế rồi. Nhưng đám đông đinh đánh
tên trộm xong, thì không hề “vàng như nghệ”, mà hả hê một cách độc ác. Sự hả hê
độc ác đó còn xuất phát từ một xã hội – khi mà sự vi phạm pháp luật, cái ác rất
ít khi bị trừng trị từ phía Nhà nước, người ta muốn tự thi hành công lý.
Không biết có
ai đặt câu hỏi, nếu không phải là một cô gái gầy yếu, hay một cô bé học sinh,
mà là hai thằng ăn cắp nhưng lại sẵn sàng biến thành ăn cướp, với hung khí thủ
sẵn trong người… thì tình hình sẽ ra sao? Các cụ nhà ta lại tỏ ra là đúng: “Ác
giả thì ác báo”, kẻ trộm chó bị đánh nhiều, thậm chí đánh chết, đâm ra chúng
cũng trang bị sẵn một tâm lý liều chết, sẵn sàng ăn thua đủ. Và chỉ cần có người
đuổi theo ngăn chặn, chúng đã ra tay trước, giết chết người đuổi theo… cuộc chiến
cứ thế tiếp tục, không có hy vọng đạt được hồi kết.
Lênin đã từng
viết: “Vấn đề quan trọng của hình phạt không phải là ở chỗ nó nặng hay nhẹ, mà
là ở chỗ không có tội phạm nào là không bị phát hiện, không có tội phạm nào, là
không bị trừng phạt.” Xã hội chúng ta có quá nhiều những điều xấu, gây phương hại
cho xã hội từ nhẹ đến nặng, thậm chí rất nặng… nhưng hiệu quả thực thi pháp luật
để xử lý những kẻ làm các điều xấu đó, rất thiếu hiệu quả, nhu nhơ, không đến
nơi đến chốn… và không thiếu những kẻ như thế ngày ngà vẫn đang nhởn nhơ ngoài
vòng pháp luật vì một lý do “tế nhị” nào đó. Con người không chỉ mất lòng tin
vào pháp luật, vào chính quyền Nhà nước, mà còn mất lòng tin vào lẫn nhau và
coi nhau như kẻ thù.
Một xã hội được
quản trị không tốt, từ việc duy trì quá lâu chế độ hộ khẩu, nhưng không quản lý
được cá nhân con người… đến việc chính những người trong cơ quan pháp luật nhắm
mắt làm ngơ trước những hành vi ngang ngược coi thường kỷ cương phép nước, đến
những vụ án tham nhũng ăn cắp của nhân dân ở mức độ “khủng”… Cần lắm rồi, một
tư duy mới, dũng cảm, dám đập đi, xây lại nhiều thứ ở xã hội của chúng ta. Mỗi
người trong số chúng ta cần phải tham gia vào quá trình tái thiết này, bắt đầu
từ chính trong suy nghĩ của chúng ta. Pháp luật không cấm thịt chó, nhưng vì sự
bình yên của xã hội, liệu điều cần đầu tiên cần làm một phong trào “nói không với
thịt chó” có hiệu quả chăng?
Tham gia thảo luận trên Facebook tại đây
No comments:
Post a Comment