 |
| Lưu - Quan - Trương kết nghĩa đào viên |
Anh bạn thân
học cùng từ trung học lên đại học, ngay từ hồi đó đã thấm nhuần lý luận “Nho
nhe” của Khổng, Lão… có lần nói: “Huynh đệ như thủ túc, phu thê như xiêm y”. Hồi
đó, ý của anh chàng là anh em phải đặt lên trên làm trọng, còn vợ thì chỉ là quần
áo mà thôi, có thể thay được.
“Huynh đệ” ở
đây, ngoài anh em ruột thịt, còn có xa xa hơn, anh em họ trong nội tộc và xa
hơn nữa, các “chiến hữu” gặp được ngoài đời, cảm mến nhau ở cái nghĩa, cái
tình, cái chí khí… mà “cắt máu ăn thề” như ba ông vườn đào Lưu Quan Trương vậy.
Nhìn chung, lý thuyết đậm chất sử thi, kiếm hiệp Kim Dung gươm đao cứ là xoang
xoảng. “Thủ túc”, từ Hán Việt có nghĩa là “tay chưn”, nên người ta còn dùng từ
“thủ túc” để chỉ bọn “lâu la dưới trướng”; câu trên do đó nếu viết “Anh em như
thể tay chân” (tục ngữ Việt Nam), nghe hay hơn rất nhiều.
Vậy thì câu
trên là đúng hay không đúng? Vừa đúng, vừa không đúng, đúng nhiều hơn, có vẻ thế.
Anh em cùng một
cha mẹ huyết thống, làm sao bỏ nhau được? “Một giọt máu đào hơn ao nước lã”,
nhà có anh có em, hoạn nạn còn có người che người chống, đỡ một chân một tay,
không phải là hơn à. Vì thế ngày xưa các cụ chúc tụng nhau “con đàn cháu đống”
cũng phải. Hôm trước bà bác ở quê quy tiên, thọ gần 80, năm anh chị họ con bác
của mình dẫn mỗi người hai ba đứa con về, rồi lại mỗi đứa cháu mình lại hai ba
đứa “chắt khăn vàng” nữa, cũng thật là đông đúc, mỗi người à vào một việc theo
lệnh ông trưởng răm rắp, thật là tốt phước. Cũng là do cái người cầm cân nảy mực,
ông anh “quyền huynh thế phụ” xứng đáng với vai trò, phận làm anh đứng mũi chịu
sào, lo trước cái lo của gia đình, vui sau cái vui của gia đình, có cái hay cái
tốt nhường em hưởng trước, thì đến lúc có việc các em mới “nhất hô bá ứng” được
như thế.
Cũng có những
ông anh lấy quyền làm anh lấn át em, rồi thu phục quyền bính và của nả của cha
mẹ tổ tiên để lại, may ra để lại được cho em “mảnh vườn chó ỉa”… truyện cổ tích
dân gian Việt Nam có mà nhiều luôn.
“Làm anh khó
lắm, phải đâu chuyện đùa!”. Anh em là tay chân, không bỏ nhau được. Kể cả anh
em có là tay ăn tàn phá hại, đến mức “từ” nhau rồi, nhưng về huyết thống, về
danh nghĩa, vẫn là anh em, không ai phủ nhận điều đó được. Rồi là có cả những
người anh em, “giải tán”, “từ” nhau hàng chục năm, rồi lại cưu mang nhau được.
Thời gian đã hàn gắn được những bất hòa của họ trong quá khứ, chuyện đó cũng
không hiếm. “Huynh đệ như thủ túc” đúng từ khía cạnh đó đúng đi.
Tuần trước,
ngồi “chém gió vỉa hè” với một ông anh cao niên, ông ấy kể về một bác “cao bồi
già Hà Nội”, đời đầy sóng gió, cờ bạc tù tội đủ cả, ông ấy bảo, “quậy ở đâu thì
quậy, vẫn còn để một xó nhà bình yên. Suy cho cùng, những lần tù tội ốm nằm viện,
vẫn một tay bà vợ thăm nuôi, chăm sóc… còn anh em thì cấm có nhờ được cái gì!”.
 |
| Tranh: Dương Lễ tiễn Châu Long (Bùi Xuân Phái, 1968) |
Sau câu chuyện
này, “phu thê như xiêm y” lại sai bét. “Thủ túc” vô tích sự, chỉ còn bà vợ chăm
sóc từ bát cháo hành của Thị Nở nấu cho Chí Phèo đến nàng Tô Thị hóa đá chờ chồng.
Lại có nàng Châu Long nguyện đến chăm sóc hầu hạ Lưu Bình để trọn cái tình bạn
như anh em của Dương Lễ đối với anh.
Rõ ràng là
không có một kết luận nào đúng cho tất cả các trường hợp. Chỉ có giải thích
theo Sư Phụ Thích Ca Mầu Ni là ổn thỏa – anh em (kể cả cha mẹ và con cái) gặp
nhau trong một gia đình do bốn nguyên nhân: báo ân, báo oán, giả nợ, đòi nợ. Vợ
chồng gặp nhau do cái duyên, là quyến thuộc của nhau từ muôn nghìn kiếp, cũng
có ân có oán, có nợ có vay… mà gặp nhau giải quyết nốt cái sự quyến luyến trả
vay ngày xưa.
Thế nên vẫn
có những cặp vợ chồng trả vay, ân nghĩa dứt điểm xong, duyên đứt mà giải tán. Vẫn
có những cặp người này tẩn người kia như két, mà vẫn không bỏ được nhau. Có những
anh em thì dứt điểm “kiến giả nhất phận” ai đi đường người ấy, tập trung cho
gia đình riêng nhưng cũng có những người anh em lo cho nhau đến cuối cuộc đời
vô điều kiện.
Đó là ân oán
nợ vay còn chưa trả hết, duyên với nhau vẫn còn. Anh em yêu thương nhau, đó là
“thuận duyên”, còn oán hận nhau, là “nghịch duyên” – cũng là chuyện bình thường.
Biết cách cư xử, “nghịch” hóa “thuận”; còn “nghịch duyên” cũng đừng nghĩ là dễ
mà dứt tình, chưa xong nợ đời với nhau, chưa giải tán được đâu.
Anh em bớt
cái “tham” đi một chút, vợ chồng bớt cái “tôi” đi một chút, thì “anh em cật ruột”
“tát bể Đông cũng cạn”. Làm được thế, phận làm anh, làm chồng, phải biết làm
gương. Đừng quá trọng quá khinh bên nào cả, họ hàng vợ chồng, không ai thay
mình làm tròn bổn phận của mình, cứ làm tốt bổn phận, là mọi việc, sẽ ổn.
Viết thêm.
“Khôn ngoan đá đáp người ngoài, gà cùng một mẹ chớ hoài đá nhau”, nhưng cái của
nợ “ý thức hệ” mang ở đâu về, làm cho chính người Việt Nam thâm thù người Việt
Nam còn hơn “đế quốc sài lang” đối với dân tộc. Vết thương mãi vẫn chưa lành.
Tham gia thảo
luận trên Facebook tại đây
No comments:
Post a Comment