 |
| Bác Trương Văn Ta |
Nhận nhiệm vụ của Ban Quản tri trang Web giao, tôi nhờ bác Quách Hải Lượng dẫn đến nhà bác
Nguyễn Văn Thân - tiểu đoàn trưởng tiểu đoàn 63, đơn vị đánh thắng trận đầu ra
quân ngày 24/7/65; đến nơi thì bác Thân đã mời sẵn hộ một trong những bạn chiến
đấu của bác Tô-đo-ra-xcô, đồng chí Lã Đình Chi, sỹ quan điều khiển được đào tạo
tại Liên Xô, người Việt Nam đầu tiên bấm nút bắn rơi chiếc máy bay Mỹ đầu tiên
bằng tên lửa SAM - 2.
Bác Chi đọc bài
báo “Hai CCB Xô-viết tìm đồng đội” tôi đưa, nhìn đi nhìn lại bức ảnh bên trái,
rồi bỗng nói với bác Thân: “Ông ơi, quen lắm, hình như cậu này làm phiên dịch
tiếng Nga ở tiểu đoàn mình(!)”.
 |
Bác Thân "điếc" và bác
Quách Hải Lượng |
Bác Lượng cười
to: “Thì đúng nó là phiên dịch, thì mới viết được tiếng Nga và tặng các bạn Nga
chứ!”
Bác Chi quay lại
nói với tôi: “Thế thì ông này còn sống đấy cháu ạ, đâu như sống ở Sơn Tây!”
Ối chao ơi là
mừng! Nhưng ngay lúc đó bác Thân xem lại tấm ảnh và nói:
- Đây là cậu Ta,
lấy cô Tuyên, tôi làm chủ hôn cho đôi này khoảng năm '70 mà! Nhưng mà cậu ấy chết
rồi, chết mấy năm rồi. Có 3, 4 con trai gì đó...
Và bác gọi điện
thoại cho một đồng chí Thiếu tướng, Anh hùng LLVT, nguyên Giám đốc Học viện phòng
không, và xác minh được con trai của bác Ta nay là thiếu tá, tiểu đoàn trưởng
61 tên lửa hiện đang đóng quân ở Phúc Yên.
Hiện nay, bác
gái vợ goá của bác Ta đang ở Khu tập thể của Học viện Phòng không Sơn Tây.
 |
| Cựu chiến binh Lã Đình Chi |
Sáng hôm sau,
con “tuấn mã phiuchờ neo” lại bon bon đưa tôi lên Sơn Tây. Cơn mưa ở Hoà Lạc cùng
cơn mưa đêm qua đã biến vùng ven thành phố Sơn Tây - thành phố xứ Đoài vừa được
“đề bạt” - thành một vùng bùn đỏ đặc quánh. Thật bất ngờ khi tôi vượt qua đoạn
đường bùn lầy ấy lần vào được khu tập thể của Học viện PKKQ, đưa tờ báo ra thì
rất nhiều người nhận ngay ra người trong ảnh là bác Ta, một cựu chiến binh trong
khu tập thể hết sức hiền lành, ít nói, được mọi người quý mến.
 |
| Căn nhà cũ của bác Trương Văn Ta |
Bác Trương Văn Ta, sinh
năm 1937, phiên dịch tiếng Nga, là một trong những người đầu tiên tham gia xây
dựng tiểu đoàn 63, trung đoàn 236 tên lửa đánh thắng trận đầu ngày 24 tháng Bảy
năm 1965. Khoảng năm 1967, bác xây dựng với cô Tuyên, một “chiến sỹ gái” cùng
trung đoàn, lễ cưới của họ do phó trung đoàn trưởng Nguyễn Văn Thân làm chủ hôn.
Họ có 4 người con, trong đó người con thứ hai là anh Trương Quang Ninh hiện đã là
thiếu tá, quyền tiểu đoàn trưởng một tiểu đoàn tên lửa.
 |
Cô Tuyên trước bàn thờ
bác Trương Văn Ta |
Thật tiếc là
người bạn chiến dấu Liên Xô Tô-đo-ra-xcô sau hơn 40 năm mới sang Việt Nam thăm lại
chiến trường xưa và tìm lại những người đồng đội của mình thì đã không còn gặp
được hai hai người bạn thân thiết nhất. Bác Trương Văn Ta đã mất 2002 vì căn bệnh
ung thư hiểm nghèo. Hiện nay, bác gái hàng ngày chăm lo cho quán hàng nước trong
sân bay Tông - một sân bay ở gần Học viện PKKQ hiện được sử dụng làm sân tập
cho các học viên lái xe ôtô. Được biết có bạn của bác Ta từ nước Nga xa xôi tìm
sang thăm, gia đình rất mừng và mong được gặp để dẫn người bạn chiến đấu từ phương
xa đến mộ chồng mình thắp nén hương tưởng nhớ.
Tấm lòng của những người dân trận địa tên lửa năm nào
Chia tay gia đình
bác Ta, tôi lại tiếp tục lên đường, tìm lên xã Phú Sơn, huyện Ba Vì. Vào được
đến làng, chỉ cần hỏi các em thiếu nhi là các em có thể kể về lịch sử xã nhà, mà
trong đó phần quan trọng là trận đánh đầu tiên của bộ đội tên lửa. Các em nhiệt
tình dẫn tôi vào nhà bà cụ Hoán, để “cụ nói chuyện cho mà nghe”.
Các em dẫn tôi đến
cổng, gọi ới ời: bà Hoán ơi... rồi ù té chạy, nói với lại: sợ chó cắn lắm chú ơi...
ra đón tôi là một chú khuyển gầy gầy, có vẻ cũng không hung dữ lắm, ra ngửi ngửi
rồi chắc là thấy tay này có vẻ ít nguy hiểm nên lẳng lặng bỏ đi. Một bà cụ
nhanh nhẹn, “mỏng mày hay hạt” chạy ra.
 |
| Bà cụ Hoán |
- Cháu xin lỗi,
bác có phải là “bà cụ Hoán” không ạ?
- Không chú ạ, tôi
là em gái bà Hoán. Mời chú vào chơi!
Bà cụ Hoán còn rất
minh mẫn, tuy đã 77 tuổi, nhỏ bé, lưng đã còng. Bà có vẻ không lạ gì các “chú
nhà báo từ trung ương về”, cũng không hỏi gì nhiều, kể luôn:
 |
"Huy chương kháng chiến hạng Nhì" tặng thưởng cho
Cựu chiến binh Phùng Thị Hoán |
- Ấy mấy năm trước
nhiều đoàn về đây tìm tôi luôn ấy chú ạ. Ở báo QĐND có anh Hà Bình Nhưỡng này...
Nhớ cái đêm ấy, ngày ta vừa bắn rơi cái máy bay Mỹ, đến sáng hôm sau tôi ra quét
sân thì thấy góc sân có tấm vải bạt, thò ra bốn chiếc giày đen. Các chú lính tên
lửa thì nằm ngủ la liệt ở sân nhà. Thì ra bốn chiếc giày đen là của bác Phùng
Thế Tài và chú cán bộ của bác. Bác dậy, chào tôi, rồi bế con bé cháu con của cô
em gái tôi đây - cháu Mai - khi đó chưa đầy một tuổi - “Bác bế cháu nào, cháu gái
xinh quá!”. Bác thơm vào má cháu rồi nói tiếp: “Cháu đi sơ tán đi nhé, các bác
bắn hết máy bay Mỹ rồi cháu lại về...”. Hồi đó tôi công tác ở xã, phụ trách phụ
nữ chú ạ. Hôm đó chúng tôi huy động chị em du kích đi cắt hàng mấy chục gánh lá
để ngụy trang tên lửa, pháo cao xạ... rồi làm mấy trận địa tên lửa giả. Ngày hôm
đó, trên báo viết mừng công xã nào bên Phú Thọ, không mừng xã Phú Sơn này đâu.
Khi có anh cán bộ huyện đội hỏi tôi: “Thế nếu bà con thắc mắc, đồng chí giải thích
thế nào?”. Tôi trả lời: “Mỹ nó cũng đọc báo của mình, nếu trên mừng công xã mình
thì nó đến nó đánh trả thù, làm sao bảo vệ được các anh bộ đội?”. Anh huyện đội
thở phào: “Lập trường của đồng chí như thế, tôi yên tâm rồi!”. Thế mà đến tận bây
giờ, xã Phú Sơn vẫn chưa được phong Anh hùng đâu chú ạ! Khéo tôi không chờ được
mất...
 |
Địa điểm dân quân Phú Sơn bố trí trận địa tên lửa giả nghi binh,
ngay gần tên lửa thật - khoảng 1km được chim bay là cùng |
Gia đình bà cụ
Hoán có năm người con gái, đều đi bộ đội và du kích. Nay ở nhà còn hai bà cụ già
ở với nhau, mong mỏi xã nhà được phong Anh hùng. Hai bà cụ chỉ cho tôi xem chỗ đào
hầm cho ban chỉ huy bộ đội tên lửa, chỗ mảnh vườn trước có một bệ phóng tên lửa...
Tôi có hỏi em gái bà cụ Hoán về “cô bé” Mai, bây giờ chắc khoảng 42 tuổi, đúng
bằng thời gian từ trận thắng đầu tiên đến nay. Hai bà cụ lại thở dài... - “Nó mất
năm 6 tuổi chú ạ. Bị bệnh phổi, không chữa được. Bác sỹ bảo có lẽ do lúc chưa đầy
năm nó hít phải khói tên lửa nhiều quá...”.
Khi nghe tôi kể
về ông cụ cựu chiến binh sỹ quan tên lửa Xô-viết muốn thăm lại chiến trường xưa,
bà cụ Hoán hào hứng hẳn lên. Bà cụ say sưa kể về ông Liên Xô ở nhà bà, cao cao
là, da trắng lắm, cứ nắm tay cụ, lắc lắc: “Tôi đã tham gia chiến tranh thế giới
(chắc là cuộc Chiến tranh Vệ quốc vĩ đại), phụ nữ Nga trong chiến tranh cũng rất
gian khổ. Ước gì các nữ đồng chí Nga có ở đây để cùng công tác cùng các nữ đồng
chí Việt Nam
như đồng chí...”. Khi nhìn ảnh bác Quách Hải Lượng, bà cụ ngờ ngợ hình như đó
chính là anh “thông ngôn” nhỏ bé nhanh nhẹn đi cùng Tư lệnh Phùng Thế Tài hôm đó...
Và nữ CCB Phùng Thị Hoán cũng rất mong gặp lại những người lính tên lửa Việt Nam và
Xô-viết năm xưa, đã từng sống và chiến đấu ở chính nhà bà.
Ra khỏi nhà bà cụ
Hoán, tôi tìm đường lên đài quan sát trên đỉnh đồi, nơi có trận địa tên lửa giả
để nghi binh ngày xưa, đứng nhìn cầu Trung Hà mới, cong cong vắt sang đất Phú
Thọ. Đất nước đang xây dựng, đã thay đổi nhiều từ cái năm Sáu lăm lịch sử ấy,
nhưng ở đây vẫn có những con người giữ nguyên ký ức và tự hào về những tháng ngày
cách đây hơn 40 năm...
Bài viết khoảng cuối tháng Chín, đầu tháng Mười năm 2007
No comments:
Post a Comment