Thế là cô bé con nhà tôi nó
cũng đã đỗ vào lớp “chuyên Anh,” không những đỗ mà còn đỗ khá cao, nghĩa là vào
lớp có điểm thi tuyển cao nhất. Đoạn này, ai chê cười tôi cũng phải chịu, nhiều
khi đưa ra ý kiến, quan điểm gì chăng nữa nhưng vẫn phải thua mẹ con anh em nhà
“chủ thể” là con bé ấy. Khi nó rơi vào một môi trường như vậy, và nó cũng hướng
tới một môi trường như vậy – thì thôi cũng chẳng ép nó được.
Nói vậy thôi, tôi vẫn có những
hướng dẫn cho con và nói thế cho oai, thực chất là… chẳng hướng dẫn gì cả, nếu
hiểu theo nghĩa là “biết dạy con học.” Tôi theo chủ nghĩa không bao giờ dạy con
học, kể cả biết cũng không dạy, mà con phải tự tìm hiểu mà học, có thể bố mẹ chỉ
có chỉ trỏ tí thôi. Bây giờ tôi sẽ kể lại chuyện tôi đã kể nhiều lần ở nhiều diễn
đàn, nhiều bài khác nhau: thời con gái tôi học lớp Hai, đột ngột các con bị
tăng số bài tập về nhà nhiều vô cùng tận. Hóa ra là do các phụ huynh yêu cầu cô
cho thêm bào tập để quản lý con là một, sau đó là để rèn con, chủ yếu là sự ẩu,
cẩu thả của chúng. Câu chuyện thứ hai là nhà trường phân công về lớp một cô dạy
lớp Ba, vừa ra trường, và phụ huynh thì thào đòi đi mít tinh biểu tình, xin nhà
trường phân cô khác. Người hăng hái nhất cũng là người vừa trải qua một ác mộng
con lớn vào lớp Mười trường công, nên sợ chết khiếp. Chị ta cho rằng cô giáo là
yếu tố rất quan trọng cho năm học này, và cả những năm tiếp theo của con chị ta
cho đến hết… tiểu học. Tôi “cầm đầu” nhóm muốn cho con học vui vẻ, chỉ mong có
cô giáo yêu thương chúng nó và bày được trò vè… nên ủng hộ cô giáo chỉ đáng tuổi
cháu của mình rất nhiệt tình.
Câu chuyện thứ nhất, tôi cố
thuyết phục các phụ huynh rằng, các vị đừng nhìn thấy con gái tôi nó năm nào
cũng được học sinh xuất sắc gì đó, là nó giỏi. Chẳng qua cháu là con gái, tính
cẩn thận, không sai sót gì hết, nên điểm nào cũng toàn 10, không học sinh xuất
sắc mới là lạ. Do đó với những phụ huynh xin bài tập để quản lý con, nó thuộc về
lĩnh vực khác tôi không nói, nhưng với những phụ huynh đang muốn rèn con để sửa
tính ẩu, cẩu thả… thì tôi cũng lại cố thuyết phục họ rằng, những bài tập khó,
nâng cao… cô giao thêm, không có tác dụng gì với trường hợp con các vị. Cái
chúng nó cần, là việc các vị yêu cầu con làm lại những bài tập dễ, nhưng viết sạch
đẹp, chữ số hàng trên thẳng hàng dưới và không sai một chữ. Làm việc này không
cần quý vị phải biết dạy con, chẳng qua là yêu cầu con làm lại bài tập đã làm,
bài dễ cũng được, thật cẩn thận, vậy thôi.
Còn về cái chị có con muốn cho
chạy đua thật sớm kia, thật khó để nói cho chị ta hiểu được rằng: ở tiểu học
quan trọng không phải là con chị học được nhiều kiến thức hay làm được nhiều
bài khó hơn các bạn khác, mà mục đích chính của dạy chữ ở giáo dục tiểu học là
rèn kỹ năng không phải kiến thức, trong đó sự cẩn thận, không sai sót và quan
trọng nhất, thuộc về phạm trù đạo đức, là ý thức học tập. Con chị cần có ý thức
học tập từ sơ đẳng là tự giác, đến cao hơn là biết cách tự phân tích đúng sai
và tìm ra chỗ sai, tự tìm cách khắc phục. Cao hơn nữa, các bạn nhò cần được rèn
ý thức tự mày mò, khao khát học tập… Con lớn của chị không phải khó khăn vì hổng
kiến thức, mà gốc rễ của cháu là yếu kém về ý thức, và bỏ qua năm bản lề của cấp
2 là năm lớp Bảy. Sau đó thì dù có tự ý thức được tầm quan trọng của việc thi
vào Mười, có nhiều điều cũng đã muộn để làm lại.
Khổ cái, nói nhưng họ không
bao giờ nghe, vì không thể hiểu được tại sao mà “học ít thôi” lại tốt hơn “học
thật nhiều.” Chính vì vậy mà có nhẽ đến 90% đến hơn cha mẹ hiện nay sa vào cơn
lốc học thêm, và tư tưởng đó cũng nhiễm luôn cho cả con cái. Chính lũ trẻ của
chúng ta hiện nay thấy các bạn đi học thêm chỗ này chỗ khác cũng “đòi đi học
thêm” để không bị thua thiệt. Về tác dụng tích cực, tôi không nói là học thêm
không có hiệu quả, vì toàn thế giới này vẫn có… phụ đạo (xem phim Mỹ vẫn thấy
phân công bạn này kèm bạn kia học yếu hơn về môn nào đó, nhưng cách phụ đạo kiểu
kèm nhau như thế của họ vẫn dựa trên sự khuyến khích tự học.) Nhưng, về tiêu cực
mà nói, thì có nhẽ cũng phải đến trên 90% các bạn đi học thêm quay cuồng kia,
là bị mất ráo khả năng tự học và càng học thêm, càng phụ thuộc vào thày cô dạy
phụ đạo và lại càng không thể tự học được. Tất nhiên, chúng ta cần phải khách
quan mà nói rằng như cái chị tôi vừa kể, bắt con đi học thêm đến mê man thì vô
tình, trong chính quá trình đó cháu được rèn một số các kỹ năng, có thể có cả
tính cẩn thận, không cẩu thả… nhưng làm như thế quá mất thời gian và không tập
trung vào mục tiêu chính, con của chúng ta lại bị mất đi cơ hội để được tham
gia các hoạt động khác, nhất là rèn luyện thể chất.
Đến đây thì bạn đọc có thể hiểu
câu chuyện nó là một quá trình: con không được rèn nề nếp tự học từ nhỏ, lớn lại
chạy theo học thêm… Nếu con của chúng ta được rèn ý thức nề nếp, nhất là sự ham
học, ham hiểu biết mà lại được học thêm nữa, thì việc học thêm của chúng là
tích cực và có hiệu quả, nếu không thì chỉ là những cái máy học, chính xác là nạn
nhân của sự nhồi nhét, và sau này sẽ là những sản phẩm tồi của giáo dục.
Quay lại với cái sự đi thi –
tôi phải nói rằng ở đâu không biết, ở thủ đô yêu quý của chúng ta khi mà các
thày, các lò… đã “cày nát” các kiểu ra đề, cũng đồng nghĩa là người ra đề đến tầm…
cùn, có thể bẫy bằng những thứ không giống ai, phản khoa học. Nếu một ngày các
vị đọc một đề thi ngoại ngữ mà Tây cũng không biết làm thế nào cho đúng, thì đó
là kiểu của Thủ đô ngàn năm văn hiến đấy. Mà đã nói đến chuyện “ra đề cùn” thì
xin các bố mẹ, các vị hiểu cho là con các vị có chạy đua đến trên trời cũng
không thể lường được hết các loại bẫy quái gở ấy, thì lời giải phải nằm ở chỗ
khác.
Vậy nó nằm ở chỗ nào? – dù thi
vào lớp Sáu hay Mười, bây giờ các vị hãy nhìn phổ điểm của một kỳ thi xem nó có
sin sít với nhau hay không – trước các thày chấm thi còn nói là 0,25 đủ trượt đỗ,
thì bạn thân của con gái tôi, trượt khi thiếu đúng 0,1 điểm, đến bây giờ tôi vẫn
còn tiếc cho cháu. Dạy cháu bơi, tôi biết tính cháu không kém gì bố nó: tính hấp
tấp và cẩu thả. Từ khi quen bố con cháu năm lớp Một đến bây giờ, không lúc nào
tôi ngừng lải nhải: cho con đi học thêm ít thôi, rèn cho nó tự học, rèn nếp tự
làm được một bài không sai sót, tự kiểm tra xem sai chỗ nào và tự sửa chữa… Điều
đó mới là quan trọng! Nhưng bố nó không nghe, cứ chạy đua với các lớp học thêm
cho con. Nói quả đáng tội, lải nhải cũng có tác dụng giảm từ 8 xuống 6, 6 xuống
4 buổi/tuần chẳng hạn, nhưng đó mới chỉ là định lượng, việc rèn tính cho cô bé
vẫn không được thực hiện. Tôi xin nhắc lại nhé: việc này hoàn toàn không phải
là “dạy chữ” hay “dạy con học” mà là rèn nếp sống, rèn nếp làm người, thuộc
lĩnh vực rèn tính cách. Tuyệt đối không nên nói câu “em không biết dạy con!” ở
đây. Chẳng hạn, với “trận” thi vào Mười thì “văn toán nhân đôi” – sai một ý mất
0.25 nhân đôi là nửa điểm, mà văn bây giờ theo cách học văn mẫu, đếm ý cho điểm
còn dã man hơn toán, toi ý nào chết ý ấy – vậy cái gốc là rèn tính cách vẫn là
quan trọng nhất. Đi học thêm dù nâng cao nâng thấp, để giải những bài khó thì
trước chiếm 1 điểm đến điểm rưỡi, nay có nâng lên cũng chỉ 2 điểm mà học mất
quá nhiều thời gian… trong khi đó chỉ cần vững chỗ 8 điểm, 8 điểm rưỡi hay 9 điểm
còn lại cũng đã “ăn chắc” rồi thì không làm. Tất nhiên để thi chuyên thì câu
chuyện nó cũng phải khác, nghĩa là cũng phải đi học thêm, nhưng lúc đó thì tập
trung vào môn chuyên trước đã, sau đó mới quay ra đến những môn còn lại, quỹ thời
gian còn đến đâu xoay đến đó… và vẫn cứ phải quay về với… cái gốc các vị ạ.
Vậy con gái tôi có đi học thêm
không? Không đi học gì trong suốt 4 năm đầu tiểu học, còn năm lớp Năm thì: hầu
như không – với môn tiếng Việt cháu chỉ cần một lần duy nhất tôi hướng dẫn mất
30 phút về kỹ năng quy về đơn vị câu để viết, không cần phải nhớ định ngữ bổ ngữ,
trạng ngữ gì sất… Nhưng sau đó là yêu cầu đọc sách để tăng vốn từ vựng và học
chính cách viết câu cú, viết đoạn văn của các nhà văn. Toán thì “nhà trồng được,”
cháu theo anh trai đến học ở nhà bà trẻ tôi gọi bằng mợ ruột, dạy theo kiểu vá
víu là chính, nghĩa là không hiểu chỗ nào thì hỏi bà, chỗ nào hiểu rồi thì thôi…
nhưng bù lại bà rèn nếp làm bài cẩn thận rất kỹ. Tiếng Anh, mãi cuối năm ngoái,
cháu đi học ở lớp của một cô giáo dạy ông anh cháu ở trường cấp 2, được vài
tháng thì chuyển online vì… Covid. Mục tiêu của việc học này là để cháu biết
cách, biết kỹ năng làm bài thi, chứ không phải là để học lấy kiến thức. Trong
quá trình học cũng có đoạn bị khủng hoảng vì bài khó, cháu tự bỏ qua nhiều đoạn
không học kỹ, nên không hiểu… và đoạn đó phải yêu cầu cô bé tự “cày” lại rất
ghê. Tôi có nói với con: con là học đuổi, như vậy chỉ cần mỗi buổi thấy sai chỗ
nào, đem ra “chà xát mài dũa” nhiều lần chỗ đó để sau không vấp vào chính chỗ
đó nữa, cứ thế sau 1-2 tháng sẽ đỡ. Như thế, hoàn toàn là hướng dẫn về kỹ thuật,
tức là rèn tính cách, không phải dạy chữ, và cũng không cần dạy chữ làm gì.
Tuy nhiên cái gốc của cháu vẫn
là “chắc nịch như cua gạch” – học chỗ nào nắm được chỗ đó và đã làm bài là
không sai sót. Đến đây tôi sẽ nói sâu một chút: cô bé này bị bệnh… chắc quá,
nên hóa ra là chậm. Hè hết lớp Ba lên lớp Bốn, tôi đã phải dành nửa tháng, ngày
nào cũng đọc chính tả cho chép, nhưng với “tốc độ bàn thờ” nghĩa là không cho cậu
ta nghỉ tay, vừa viết xong câu đã đọc tiếp… cứ thế để tăng tốc độ của hắn lên. Rõ
ràng, với hai đứa con tôi cuộc đời đi học của chúng rất nhẹ nhàng, nhưng nếu cần
“chiến đấu” với tệ nạn thi cử, không đến nỗi không chiến được. Chúng vẫn được
bơi lội, đi chơi hết chỗ nọ chỗ kia, bao nhiêu hoạt động ngoại khóa… trong khi
các bạn thì học thêm mê man đến hết thời gian chẳng còn có cái gì để mà nói
chuyện, đặc biệt là yếu đuối về thể chất vì không có thể thao.
Với cách tiếp cận này, rõ ràng
con tôi sẽ khó mà đỗ được những trường nhóm khủng như trường chuyên ngoại ngữ với
tỷ lệ chọi 1 trên ba mấy cháu, vì đề văn – toán đều rất khó từ câu này đến câu
khác. Nhưng với những trường nhóm thấp hơn, thì câu chuyện sẽ nằm ở chỗ bạn nào
làm bài thi “không sai sót, không bị vặt râu vặt ria” sẽ là bạn đỗ, và bạn nào
sai nhiều, thì nắm chắc phần trượt, dù làm bài xong tất cả ra ngoài đều khen dễ
hoặc “làm được bài” như nhau.
Cuối cùng, để kết luận, tôi
xin nói rằng: rèn con là cho cả cuộc đời sau này nó sống như thế nào, chứ không
phải chỉ chạy đua với mấy kỳ thi. Thi lần này không đỗ, trường này không đỗ thì
có kỳ khác, trường khác… Chạy đua với kiến thức chết, thì các con của chúng ta
sau cũng chẳng ứng dụng những cái đó được vào cuộc sống, công việc… trong khi những
yêu cầu về tính cách, về thể chất… cần cho cả đời, thì lại chẳng đạt được.
Làm ơn bình tĩnh lại đi, các bố
mẹ!
Bài trên Fanpage Facebook tại đây
No comments:
Post a Comment